Τώρα που τελείωσαν τα... ψέματα και οι διακοπές, και ήρθε ο καιρός να ξανασμίξουν οι  φίλοι για  να διηγηθούν τις περιπέτειες και τα μυστικά του καλοκαιριού, η συγγραφέας και εκπαιδευτικός Έλενα Αρτζανίδου μας μιλά για τα μυστικά και τα ψέματα στην ιστορία, την παραδοση και τη λογοτεχνία, που κάποιες φορές, μπορεί να μοιάζουν και με τα δικά μας!

 
 

Ένας ήρωας λαϊκού παραμυθιού κρατούσε μέρες ένα μυστικό σπουδαίο, όμως μια μέρα δεν άντεξε και άνοιξε μια τρύπα σε έναν τοίχο και του εξομολογήθηκε το μυστικό που φυλούσε μέσα του. Για κακή του τύχη, κάποιος καθόταν από την άλλη πλευρά και το άκουσε. Το μυστικό αμέσως διαδόθηκε σε όλη την επικράτεια και από τότε ο λαός συνήθισε να λέει πως και οι τοίχοι έχουν αυτιά.

 Μυστικά έχουν όλοι οι άνθρωποι τόσο σήμερα όσο και στο παρελθόν. Μυστικά προσωπικά και οικογενειακά. Μυστικά που αφορούν φίλους, τόπους και χώρες. Μυστικά ιστορικά και θρησκευτικά. Μυστικά που δεν προκαλούν πόνο και άλλα μυστικά που όταν αποκαλυφθούν μπορούν να γεννήσουν διαφωνίες, διαμάχες, έχθρες. Μυστικά που μπορεί να προκαλέσουν και καταστροφές. Συνήθως το μυστικό γεννά και κάποιο ψέμα, άλλοτε ανώδυνο, άλλοτε καταστροφικό.

Όπως υπάρχουν στη ζωή μυστικά και ψέματα, έτσι υπάρχουν και στη Λογοτεχνία τόσο την Παιδική όσο και των Ενηλίκων. Πόσες ιστορίες δεν στήνουν την πλοκή τους από την αρχή στηριζόμενες σε κάποιο Μυστικό, που όσο καλά είναι κρυμμένo τόσα περισσότερα ψέματα εμφανίζονται στην εξέλιξη της ιστορίας. Το βάρος του Μυστικού καλείται συνήθως να αποκαλύψει ο κεντρικός ήρωας /ες ή ανάλογα με την πλοκή που έχει επιλέξει ο συγγραφέας, να το φυλάξει με τίμημα την εξαφάνισή του.

Άλλες πάλι ιστορίες βασίζονται σε κάποιο ψέμα κρύβοντας μέχρι τέλους το μυστικό που μπορεί να πονά τον ήρωα.

Ξεχωρίζω ένα από τα ωραιότερα -πιο αστεία, τρυφερά παιδικά βιβλία που έχουν γραφτεί και είναι οι ιστορίες της Πίπης Φακιδομύτης (μια ηρωίδα που αγάπησα και με τις ιστορίες της μεγάλωσα στη Γερμανία), της σουηδής συγγραφέως Astrid Lindgren.
Η Πίπη, λοιπόν, είναι ένα παιδί ορφανό που ζει μόνο του σε ένα μισοερειπωμένο σπίτι. Μόνο που η ίδια έχει για σύνθημά της τη φράση «Φτιάχνω τον κόσμο μου όπως μου αρέσει να είναι». Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Πίπη ζει μέσα σε ένα τεράστιο «ψέμα»: O πατέρας της είναι καπετάνιος κι έχει γίνει βασιλιάς μιας πρωτόγονης φυλής στις Νότιες Θάλασσες, η ίδια είναι τόσο δυνατή που μπορεί να σηκώσει ένα φορτηγό στα χέρια της και να νικήσει τους πιο επικίνδυνους ληστές και, επιπλέον, είναι πάρα πολύ πλούσια, γιατί ο μπαμπάς της της έχει αφήσει ένα σεντούκι γεμάτο χρυσά νομίσματα. Λυπάται, αισθάνεται μοναξιά, νοσταλγεί τους γονείς της, ζηλεύει τα άλλα παιδιά που έχουν πιο κανονικές ζωές, αλλά η χωρίς όρια φαντασία της τη βοηθά κάθε φορά να ξαναβρεί το δικό της νόημα και τη χαρά στη ζωή της όπως είναι.
Η Πίπη χρησιμοποιεί τα παιδικά ψέματα και με την παιδική φαντασία της φτιάχνει το δικό της κόσμο ή, μάλλον, φέρνει τον κόσμο στα μέτρα της. Μπορεί πάλι, όμως, και να τα διαλύσει όλα αυτά, όταν παύει να τα χρειάζεται.